zararlı arkadaşa bir başka bakış

 ebeveynlerin, çocuklarının arkadaşları için sık kullandığı bir sıfattır "zararlı arkadaş" sıfatı. ne olduğuna dair hepimizin bir fikri var zaten. hep konuşulur, bilinir ve onlar hakkında uyarır, uyarılırız. çünkü tehlikelidirler, çünkü kendi kimliğini oturtamamış, genç bir birey ya da büyüme evresindeki çocuklar için risk taşırlar. çünkü bir arkadaş, sırf ona güvendiğiniz, uyduğunuz için hayatınızı elinizden alabilir. yalanlar ufak ufak ve masumca başlar, ebeveynler yanlış ve yetersiz davranırsa, yapılanlar kontrolden çıkar.

 ancak böyle durumlar haricinde, bir de ailelerin yersiz taktığı  "zararlı arkadaş" sıfatı vardır. her rahatsız oldukları durumda kullanırlar. oysa ki çoğu kez, ya bilmezler ya da bilmemezden gelirler ki, o zararlı arkadaş aslında yoktur.

 söylemeye çalıştığım şey şu: çocuklar ergenlikle beraber birçok dönemden geçiyorlar. uzatmadan örneklendiriyorum: çocuğunuz eve sarhoş geldiğinde çoğunlukla kendisi de istemiştir, sandığınız kadar canavar arkadaşları yoktur. kimse çocuğunuzun ağzına huni dayayıp, alkolü bocalamıyordur. "anneciğim arkadaşımın canı çok sıkkın, yanında kalmamı istiyor" dediğinde ya kendisi sevgilisinden ayrılmıştır, ya da akşam dışarı çıkacakları ve gece geç saatlere kadar sürecek olan bir planları vardır. bunlar ve benzeri örnekler sizin de, bizim de, herkesin zamanında yaptığı, yapmaya yeltendiği olaylardır. yani zamanlaması/koşulları yanlış da olsa doğaldır. yaştandır. heyecandandır. en çok da ebeveyn ilişkilerindendir... 

bazı zamanlar, " benim oğlum / kızım x'ten önce hiç böyle değildi" dendiğinde aileler aslında kendi çocuklarını suçlamaktan kaçmaktadır. başkasının çocuğunu zararlı bulup, kendi çocuğunu, dolayısıyla kendi verdiği eğitimi eleştirmek daha zor gelir. elbette istisnai durumlar mevcuttur fakat çoğunlukla 'zararlı arkadaş' kolaylığına kaçmak yerine çocuğunuzun her dönemiyle barışık olmanız lazım. sıyrılmasını istediğiniz bir durum, arkadaş vb. bir şey varsa eğer, suçu başkasına atarak değil, kabullenerek aşmaya çalışın. 
 o ergen beyinle empati kurun ve düşünün: sevdiğiniz bir şey yapıyorsunuz ya da eğlendiğiniz biriyle takılıyorsunuz. yaptığınız her yanlıştan o sorumlu. ortada hem yasak var hem mağdur edebiyatı. vazgeçmek ya da uzaklaşmak daha mı cazip, kolay olur böyle? 
bir nevi hayali arkadaş, bir nevi şizofreni durumu gibi. (bkz: ben yapmadım o yaptı) başkasını suçlamak çoğunlukla yanlış bir tutumdur, çocuğunuzu teşvik etmektir. 
kendi ailemde de böyle. ben hiç bir zaman yaptığım şeylerden başkasını sorumlu tutamadım. çünkü biliyorum tuttuğum an okul birincisi, 8 dil bilen liseli de olmam gerekirdi. yok öyle iyi arkadaşa benzemeyip, kötü arkadaşı örnek alma lüksüm. 



 benim öğrendiğim, önce sizin çocuğunuz sorumlu olacak ki yarın öbür gün yapamadığı şeylerden sizi sorumlu tutmasın. sevmek ayrı eğitmek ayrı. sakin ol ve düşün: sen doğduğundan beri dört dörtlük bir insanmıydın ki, çocuğundan mükemmellik bekliyor, göremeyince üzülüyorsun. izin ver sorumlu olmayı öğrensin. ve asla unutmaman gereken şey: her zaman onun yanında ol. dikkatini çekerim 'boğ' demiyorum. sadece yanında ol. ne kadar sizi kendine yakın hissederse o kadar dürüst olur ve paylaşır. ne kadar dürüst olur ve paylaşırsa, o kadar hatalarının sayısı azalır. evet, bir genç ve insan yapısını bilen biri  olarak söylüyorum ki yine hatalar yapacaktır. ama daha az olması sizin elinizde...


 bu arada, belki aklına bile gelmiyor ama senin çocuğun da başka ebeveynlerin gözünde zararlı arkadaş kategorisinde yer alıyor olabilir. bunu bilemezsin. çok ilginç değil mi? sen bilemezsen, kim bilebilir?